22.03.2016 roku w Zespole Szkół w Janowie miało miejsce podsumowanie projektu związanego z obrzędami wielkanocnymi w Polsce i na Ukrainie- „ Tacy sami- tradycja i kultura oknem do wspólnej przyszłości”. W spotkaniu uczestniczyli zaproszeni goście, w tym rodzina z Ukrainy mieszkająca w Janowie, przedstawiciele samorządu lokalnego, rodzice, nauczyciele i pracownicy szkoły.
Kultura ukraińska jest jedną z kultur narodowych, najbardziej zbliżonych do polskiej. Można się dopatrzeć wielu wspólnych cech łączących te państwa, jak chociażby wspólne korzenie kulturowo- językowe pochodzące od jednego narodu słowiańskiego. Niektóre słowa brzmią bardzo podobnie, a język jest jednym z fundamentów tradycji. Warto w tym miejscu wspomnieć o zaczerpniętym przez Ukrainę od Polski wzorze hymnu narodowego. Narodowy strój Ukraiński jest bardzo podobny do polskiego stroju góralskiego. Wspólną cechą u kobiet jest dominacja koloru czerwonego i białego. Spódnice zdobią licznie wyszywane kwiaty. Nieodzownym dodatkiem są czerwone korale. Męski strój ludowy jest równie sobie podobny. Prawie identycznie brzmi folklorystyczna muzyka i śpiew. Również Folklor łączy oba państwa, w tym zbliżone brzmienie muzyki oraz kroki taneczne. Mniej przyjemną cechą , choć jednak jest , to wspólny okres wojenny, który przechodziły oba państwa.
W tym dniu skupiliśmy się wyłącznie na tradycji i kulturze. Przygotowana przez społeczność uczniowską i nauczycieli (p. Oktawię Olszewską, p. Martę Bonisławską p. Małgorzatę Słomkowską), pracowników i uczniów naszej szkoły dekoracja nawiązywała zarówno do Niedzieli Palmowej, jak również śniadania wielkanocnego w obu krajach. Polskie palmy są kolorowe, wykonane z wierzby, ozdobione gałązkami bukszpanu, borówek, kwiatami z bibuły, wstążeczkami, itp. Natomiast palmy na Ukrainie są wierzbowymi gałązkami, czasami przyozdobionymi wstążeczkami. Wierzba w symbolice obydwu kultur oznacza zmartwychwstanie i nieśmiertelność duszy, uważana jest za roślinę „miłującą życie”. Jej żywotność i niezwykła siła ( pierwsze drzewo, które po zimie budzi się do życia) od wieków napawała optymizmem, dlatego w symboliczny sposób starano się przekazać jej energię ludziom i zwierzętom. Uważano ją za drzewo płodności. W medycynie ludowej stosowana była jako środek przeciwgorączkowy i uśmierzający ból. Wszechstronne właściwości, szczególnie wierzby białej wykorzystywano przy leczeniu: reumatyzmu, podagry i zgagi. Użyteczna była do płukania bolącego gardła i przy owrzodzeniach dziąseł, problemach skórnych, skaleczeniach i oparzeniach. Kora wierzby ma również zastosowanie w terapii. Zaleca się stosowanie kwiatów wierzby w razie zawziętości, żalu, goryczy i urazy. Ludzie, którzy winią innych za swoje błędy i problemy, a także skrzywdzeni przez los, zrażający do siebie innych, pewni, że to nie oni są źródłem własnych problemów, powinni stosować wywar z kwiatów tego pięknego drzewa. Żydzi uważali ją za źródło mądrości i łaski bożej. Nieustanne odrastanie ucinanych gałęzi stało się dla nich emblematem Biblii jako źródła niewyczerpanej mądrości. Wierzba symbolizowała też opiekuńczość, siły witalne, ale też smutek i tęsknotę. Do dziś jest nieodzownym elementem krajobrazu Mazowsza, to spotykamy ją na terenie całego kraju.
Inne symbole wielkanocne, istotne dla obu narodów to baka i jajka- będące najstarszym atrybutem wielkanocnego świętowania. Symbolizuje odrodzenie i nowe życie, płodność, sił witalnych, a w mitach nawet uważane za początek świata. Obecnie jajka(pisanki) są najważniejszym składnikiem śniadania wielkanocnego, a także istotnym element niesionej do kościoła w Wielką Sobotę święconki. Według wierzeń ludowych pisankę, którą dostaniesz jako pierwszą, należy zachować, ponieważ posiada ona magiczną moc: chroni przed złym okiem, może nie tylko zapobiec pożarowi, a nawet go powstrzymać. Wielkanocne jajko, w odpowiedni sposób pomalowane lub po prostu zabarwione na jeden kolor, zależnie od rodzaju zdobienia nazywane jest pisanką, kraszanką lub gałunką. Pani Karolina Rzepczyńska- nasza „Szkolna Czarodziejka” pokazała jak łatwo pomalować i ozdobić jajka w sposób naturalny: na różowo za pomocą buraków, zielono- owsa, rudo- brązowo- cebuli i czerwono- kory olszynowej. Zawsze w domu powinna znaleźć się przynajmniej jedna czerwona pisanka, ponieważ to kolor krwi, który symbolizuje życie i miłość.
W koszyku ze święconką nie mogło zabraknąć wędliny (na Ukrainie słoniny), soli, chleba, baranka z cukru i chrzanu. To także symbole: Baranek- Zmartwychwstania i zwycięstwa dobra nad złem, odkupienia grzechów; sól- oczyszczenia, nieśmiertelności, prostoty i prawdy, odstrasza zło, chroni przed zepsuciem; chrzan- goryczy męki Chrystusa, siły fizycznej i zdrowia; chleb- Chleb- to „chleb życia” dla chrześcijan, ma zapewnić dobrobyt i pomyślność, babka i inne ciasta- umiejętności i doskonałości, wędlina, słonina- dostatek dla rodziny na cały rok. Zebrani mogli poznać zwyczaje i obrzędy, ale tez posłuchać pieśni i piosenek ukraińskich wykonanych przez zespół RETRO ze Środowiskowego Domu Samopomocy „Poboże” w Szczepkowie Borowym, pod kierownictwem p. Janiny Sadowskiej, ks. Tomasza Opalińskiego i p. Sviatlany Vaaks oraz Rusłany Węgierskiej - Marczuk. Część muzyczną zakończył polonez w wykonaniu uczniów kl. II-III Gimnazjum w Janowie.
Nie zabrakło tradycyjnych, polskich i ukraińskich potraw wielkanocnych, przygotowanych przez rodziców i nauczycieli. Na stole znalazły się następujące przysmaki: „ Mazurek”- p. Anna Kacprowicz, „Babki wielkanocne” - p. Grażyna Napiwodzka, p. Grażyna Obrębska, p. Bogusława Obidzińska, p. Małgorzata Słomkowska, „ Makowiec”- p. Marta Bonisławska, „ Bułeczki wielkanocne”- p. Joanna Dymkowska, „Schab ze śliwką”-p. Barbara Mierzejewska, „Sernik z makiem”- p. Aldona Auguścik, „Piernik”- p. Elżbieta Ciesielska, „Żurek wielkanocny”- p. Grażyna Chmielińska, Anna Paczyńska, „Chleb ukraiński”- p. Leszek Słomkowski, p. Krzysztof Niski, „ Rogaliki”- p. Agnieszka Tobojka, sałatki wielkanocne” i pomoc w organizacji- p. Jadwiga Marcjanik i p. Marzena Gawecka. Poczytne miejsce na stole przypadło „Pasce” wykonanej przez p. Rusłanę. To pyszne, ukraińskie ciasto drożdżowe zw. Chlebem ukraińskim, pieczone jedynie na Wielkanoc. Robi się ją przede wszystkim z mleka i jajek, które kojarzone są z wiosennym odradzaniem się przyrody i od zawsze obciążone były religijnymi znaczeniami symbolicznymi, także religii chrześcijańskiej. Kształtem przypomina ściętą piramidę, symbolizująca Grób Chrystusa.
Wspólne biesiadowanie zakończyło spotkanie. Realizatorzy projektu dziękują w/w osobom za pomoc i zaangażowanie. Obsługę techniczną(nagłośnienie, wizualizacja, muzyka) zapewnił p. Krzysztof Pisarski.
Realizacja projektu możliwa była dzięki finansowemu wsparciu Stowarzyszenia Wspólnoty Kulturowej „Borussia”
Poniżej zamieszczona jest prezentacja uczennic kl. II Gimnazjum w Janowie: Aleksandry Rzewnickiej i Izabelli Bonisławskiej zawierająca ciekawe informacje dotyczące kultury i tradycji wielkanocnych w Polsce i na Ukrainie.
.jpg)
