Szanowni Państwo,
uprzejmie informuję, że w naszej placówce prowadzimy szereg działań wspierających prawidłowy rozwój mowy dzieci. Wczesna diagnoza i odpowiednia interwencja logopedyczna mają ogromne znaczenie nie tylko dla rozwoju językowego, ale również dla przyszłych sukcesów edukacyjnych Państwa dzieci.
W ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej mogą Państwo skorzystać z konsultacji z nauczycielami oddziałów przedszkolnych, edukacji wczesnoszkolnej oraz ze szkolnym logopedą. Podczas takich spotkań otrzymają Państwo wskazówki oraz materiały do pracy z dzieckiem w domu, a także informacje na temat działań realizowanych w grupie lub klasie.
W pracy z dziećmi szczególną uwagę poświęcamy:
• ćwiczeniom artykulacyjnym (np. doskonaleniu wymowy trudniejszych głosek, takich jak „r”, „s”, „sz”):
„Język malarz”
Dziecko wyobraża sobie, że jego język to pędzel i „maluje” podniebienie, robiąc duże, powolne ruchy językiem po górnej części jamy ustnej. To świetne przygotowanie do głoski „r”.
„Zwierzątka mówią”
Wąż – syczenie „ssss” jak wąż.
Bocian – klekotanie językiem „klą-klą-klą”.
Żabka – mlaskanie i „kumkanie”: „kum, kum”.
Kot – mruczenie „mrrr”, przydatne przy ćwiczeniu głoski „r”.
„Lodowa gałka”
Dziecko wyobraża sobie, że ma na brodzie gałkę lodów – językiem „liże” dolną wargę ruchem od prawego do lewego kącika ust i z powrotem.
„Ziewający lew”
Dziecko szeroko otwiera buzię jak lew i przeciąga „aaaaa”, co ćwiczy otwieranie ust i emisję głosu.
„Językowa gimnastyka”
Język do nosa,
Język do brody,
Język do kącików ust (prawego i lewego),
„Czubek języka wędruje po zębach”.
„Szczotkowanie ząbków”
Dziecko naśladuje szczotkowanie zębów czubkiem języka – od wewnętrznej strony dolnych i górnych zębów.
„Wesołe wibracje”
Dziecko próbuje drżeć wargami jak „samochodzik”: „brrr”, a później drżeć czubkiem języka – przygotowanie do głoski „r”.
„Słoneczko i rybka”
Słoneczko – uśmiech szeroki jak do zdjęcia, pokazując zęby.
Rybka – usta w „dziubek” jak rybka. Dziecko naprzemiennie zmienia miny: uśmiech i „dziubek”.
„Echo głosek”
Rodzic mówi głoskę (np. „s”, „sz”, „r”), a dziecko powtarza jak echo – można zmieniać tempo i natężenie głosek (cicho, głośno, wolno, szybko).
„Zabawa w lustro”
Dziecko wykonuje ćwiczenia językowe i ustne przed lustrem, obserwując ruchy swoich warg i języka – np. naśladuje miny rodzica.
• zabawom rozwijającym słuch fonematyczny i umiejętność różnicowania dźwięków:
„Co słyszysz?”
Rodzic wydaje różne dźwięki (klaskanie, pstrykanie, stukanie, szeleszczenie papierem, dmuchanie) – dziecko ma za zadanie odgadnąć, co to za dźwięk. Można też używać przedmiotów z domu.
„Cicho – głośno”
Rodzic mówi wybrane sylaby lub wyrazy raz cicho, raz głośno. Zadaniem dziecka jest rozpoznać i wskazać, które słowo było wypowiedziane ciszej, a które głośniej.
„Słuchowe memory”
Przygotowujemy pary dźwięków – np. dwa pudełka z ryżem, dwa z grochem, dwa z piaskiem. Potrząsamy nimi i dziecko musi znaleźć pasujące pary po dźwięku.
„Co się zmieniło?”
Rodzic powtarza kilka dźwięków (np. „ba, da, ba”), a potem zmienia jeden z nich (np. „ba, da, da”). Zadaniem dziecka jest wskazać, który dźwięk się zmienił.
„Łowimy głoski”
Rodzic podaje wyraz, a dziecko „łowi” określoną głoskę, np. „Powiedz, czy w słowie ‘rak’ słyszysz głoskę ‘r’?”. Zabawę można rozbudować o wymyślanie wyrazów z daną głoską.
„Kto pierwszy usłyszy...”
Rodzic wypowiada ciąg słów, a dziecko nasłuchuje i podnosi rękę, gdy usłyszy słowo z określoną głoską, np. „s” lub „sz” – np. „słoń, mak, szafa, sok”.
„Dźwiękowa podróż”
Zabawa w wyobrażanie sobie dźwięków – rodzic mówi: „Jesteśmy w lesie – co słyszymy?” (np. śpiew ptaków, szum liści), „Jesteśmy nad morzem – co słyszymy?” (np. fale, mewy). Dziecko naśladuje i rozróżnia dźwięki.
„Głoska detektyw”
Rodzic podaje dziecku słowo, a zadaniem dziecka jest określić, czy dana głoska jest na początku, w środku, czy na końcu wyrazu – np. „Gdzie słyszysz ‘s’ w słowie ‘las’?”
• ćwiczeniom oddechowym, fonacyjnym i artykulacyjnym wspierającym prawidłową emisję głosu oraz wyrazistość mowy:
Ćwiczenia oddechowe:
„Zdmuchnij piórko”
Dziecko dmucha na piórko lub lekką watkę tak, aby leciała jak najdalej. Ćwiczenie wspomaga kontrolę oddechu i siłę wydechu.
„Bańkowy świat”
Dziecko robi bańki mydlane, starając się dmuchać powoli i równomiernie – to uczy spokojnego, wydłużonego wydechu.
„Kto zdmuchnie świeczkę”
Dziecko dmucha na wyobrażoną świeczkę, zmieniając siłę wydechu – raz mocno, raz delikatnie. Rodzic może pokazywać gestem, jak „duży” płomień trzeba zdmuchnąć.
„Wyścigi papierków”
Na stole kładziemy lekkie papierki lub piłeczki pingpongowe. Dziecko dmucha i „ściga” się z rodzicem, czyj papierek szybciej dojedzie do mety.
Ćwiczenia fonacyjne (głosowe):
„Samogłoskowa orkiestra”
Dziecko „gra” na głosie – wydłuża samogłoski „a”, „o”, „u”, „e”, „i”, „y”, starając się utrzymać dźwięk na jednym oddechu. Można dodawać zabawne miny przy każdej samogłosce.
„Echa leśne”
Rodzic mówi krótkie sylaby lub wyrazy (np. „ma”, „ta”, „koza”), a dziecko powtarza je jak echo – głośno lub cicho, wysoko lub nisko.
„Zamieniamy się w robota”
Dziecko mówi wyrazy głoskami, dzieląc je np. „k-o-t”, „m-a-m-a” – to ćwiczenie wspiera wyrazistość i prawidłową dykcję.
Ćwiczenia artykulacyjne:
„Masaż języka”
Dziecko przesuwa język po zębach i dziąsłach – od wewnątrz i z zewnątrz – jakby „czyściło zęby” językiem.
„Językowa huśtawka”
Dziecko unosi czubek języka do podniebienia za górnymi zębami i opuszcza za dolne zęby – jakby „bujało” język.
„Wesoły konik”
Dziecko naśladuje dźwięk kląskania – jak konik: „klą-klą-klą”, trenując unoszenie i opadanie języka.
„Balonik”
Dziecko nabiera powietrze nosem i „nadmuchuje policzki jak balon”, a potem powoli wypuszcza powietrze ustami lub robi „pfff”.
• zajęciom rytmicznym i muzycznym, które rozwijają słuch i koordynację słuchowo-ruchową:
„Echo rytmiczne”
Rodzic wystukuje prosty rytm dłońmi lub instrumentem (np. grzechotką), a dziecko powtarza go jak echo – klaskaniem, stukaniem w stół lub tupaniem nogą.
„Muzyczne stop-klask”
Rodzic włącza muzykę i dziecko swobodnie porusza się po pokoju. Gdy muzyka ucichnie – dziecko zatrzymuje się w bezruchu (jak w zabawie „stop”). Na dodatkowy sygnał (np. klaśnięcie) dziecko wykonuje polecenie: tupnij, klaśnij, skocz, zrób obrót itp.
„Tańczące sylaby”
Rodzic rytmicznie mówi sylaby lub słowa (np. „ta-ta-ta”, „la-la-la”, „kla-szcz-my”), a dziecko wykonuje proste ruchy: klaśnięcia, tupnięcia, podskoki – zgodnie z rytmem i ilością sylab.
„Marsz orkiestry”
Dziecko maszeruje w rytm muzyki i gra na „wyimaginowanych” instrumentach:
jak bęben – klepie rękami po kolanach,
jak tamburyn – klaszcze,
jak trójkąt – palcem uderza w wyobrażony „trójkąt” przed sobą.
Można zmieniać tempo marszu: wolno, szybko, skokami.
„Rytmiczne pytania i odpowiedzi”
Rodzic mówi pytanie rytmicznie (np. „Czy ty lubisz kotki?” – klaśnięcia w rytm sylab), a dziecko odpowiada również rytmicznie (np. „Tak, lubię kotki!”), zmieniając intonację i ruchy przy odpowiedziach.
„Głośno-cicho”
Rodzic gra na dowolnym przedmiocie (np. garnku, tamburynie) głośno lub cicho, a dziecko reaguje ruchem:
przy głośnym rytmie – biegnie lub podskakuje,
przy cichym – chodzi na palcach lub kuca.
„Pociąg rytmiczny”
Dziecko i rodzic tworzą „pociąg” i przemieszczają się po pokoju w rytm muzyki. Na sygnał rodzica zmieniają tempo: szybciej, wolniej, stop, skok, obrót.
„Śpiewaj i pokazuj”
Rodzic śpiewa proste piosenki z pokazywaniem ruchów np. „Głowa, ramiona, kolana, pięty” – dziecko powtarza ruchy i śpiewa wspólnie z rodzicem.
• zabawom językowym – rymowankom, opowiadaniu historyjek, zagadkom słownym i innym formom, które wzbogacają słownictwo i rozwijają kreatywność językową dzieci:
„Echo rytmiczne”
Rodzic wystukuje prosty rytm dłońmi lub instrumentem (np. grzechotką), a dziecko powtarza go jak echo – klaskaniem, stukaniem w stół lub tupaniem nogą.
„Muzyczne stop-klask”
Rodzic włącza muzykę i dziecko swobodnie porusza się po pokoju. Gdy muzyka ucichnie – dziecko zatrzymuje się w bezruchu (jak w zabawie „stop”). Na dodatkowy sygnał (np. klaśnięcie) dziecko wykonuje polecenie: tupnij, klaśnij, skocz, zrób obrót itp.
„Tańczące sylaby”
Rodzic rytmicznie mówi sylaby lub słowa (np. „ta-ta-ta”, „la-la-la”, „kla-szcz-my”), a dziecko wykonuje proste ruchy: klaśnięcia, tupnięcia, podskoki – zgodnie z rytmem i ilością sylab.
„Marsz orkiestry”
Dziecko maszeruje w rytm muzyki i gra na „wyimaginowanych” instrumentach:
jak bęben – klepie rękami po kolanach,
jak tamburyn – klaszcze,
jak trójkąt – palcem uderza w wyobrażony „trójkąt” przed sobą.
Można zmieniać tempo marszu: wolno, szybko, skokami.
„Rytmiczne pytania i odpowiedzi”
Rodzic mówi pytanie rytmicznie (np. „Czy ty lubisz kotki?” – klaśnięcia w rytm sylab), a dziecko odpowiada również rytmicznie (np. „Tak, lubię kotki!”), zmieniając intonację i ruchy przy odpowiedziach.
„Głośno-cicho”
Rodzic gra na dowolnym przedmiocie (np. garnku, tamburynie) głośno lub cicho, a dziecko reaguje ruchem:
przy głośnym rytmie – biegnie lub podskakuje,
przy cichym – chodzi na palcach lub kuca.
„Pociąg rytmiczny”
Dziecko i rodzic tworzą „pociąg” i przemieszczają się po pokoju w rytm muzyki. Na sygnał rodzica zmieniają tempo: szybciej, wolniej, stop, skok, obrót.
„Śpiewaj i pokazuj”
Rodzic śpiewa proste piosenki z pokazywaniem ruchów np. „Głowa, ramiona, kolana, pięty” – dziecko powtarza ruchy i śpiewa wspólnie z rodzicem.
• zabawom językowym – rymowankom, opowiadaniu historyjek, zagadkom słownym i innym formom, które wzbogacają słownictwo i rozwijają kreatywność językową dzieci
„Kończymy rymowanki”
Rodzic zaczyna zdanie, a dziecko kończy je rymem:
„Siedzi kotek pod płotkiem, a obok niego stoi… (słodki miś z wiadrem miodkiem)”.
Można wspólnie tworzyć zabawne i absurdalne rymy.
„Dokończ bajkę”
Rodzic zaczyna krótką historyjkę (np. „Pewnego dnia mały królik spotkał w lesie…”), a dziecko wymyśla, co wydarzyło się dalej. W zabawie można zmieniać role – raz rodzic, raz dziecko kończy opowieść.
„Co to za zwierzę?”
Rodzic opisuje zwierzę, nie mówiąc jego nazwy (np. „Ma długie uszy, lubi marchewki i skacze po łące”), a dziecko odgaduje, o jakie zwierzę chodzi.
„Zgadnij, co to?”
Rodzic opisuje przedmiot lub czynność (np. „Jest okrągła, toczysz ją po podłodze i możesz nią grać w piłkę”), a dziecko zgaduje. Można też odgadywać rzeczy tylko po dźwiękach (np. „Co to za dźwięk?” – szelest papieru, kapanie wody itp.).
„Łańcuch słów”
Rodzic mówi słowo (np. „pies”), a dziecko mówi kolejne słowo zaczynające się na ostatnią literę poprzedniego (np. „słoń”, „noga”, „ananas”…).
„Słowa na literkę”
Rodzic podaje literkę, a dziecko wymienia jak najwięcej słów na tę literę (np. „K jak kot, kawa, koszula…”).
„Bajka na trzy słowa”
Rodzic podaje trzy dowolne słowa (np. „zamek”, „księżyc”, „trampolina”), a dziecko tworzy na ich podstawie zabawną, krótką historyjkę.
„Zabawa w przeciwieństwa”
Rodzic mówi słowo (np. „mały”), a dziecko podaje przeciwieństwo („duży”). Można stopniowo utrudniać zabawę i stosować mniej oczywiste słowa (np. „mokry” – „suchy”, „szybki” – „wolny”).
„Kto to powiedział?”
Rodzic mówi zdanie naśladując głos postaci (np. groźnym głosem lwa, cichutko jak myszka), a dziecko odgaduje, kto to mówił.
„Kalambury słowne”
Rodzic opisuje czynność (bez pokazywania), np. „robimy to, gdy jest nam zimno – ruszamy szybko rękami i nogami” (odpowiedź: „skaczemy”), a dziecko zgaduje.
Dodatkowo logopeda szkolny prowadzi indywidualne zajęcia z dziećmi, które wymagają intensywniejszego wsparcia w rozwoju mowy. Ściśle współpracujemy również z nauczycielami w celu szybkiego rozpoznawania ewentualnych trudności językowych u dzieci.
Zachęcam do kontaktu z nauczycielami oraz logopedą, którzy chętnie udzielą informacji o możliwościach wspierania rozwoju mowy zarówno w przedszkolu i szkole, jak i w środowisku domowym. Wspólne działania nauczycieli, specjalistów i rodziców są niezwykle ważne i znacząco wpływają na rozwój umiejętności komunikacyjnych Państwa dzieci.
Dziękuję za Państwa współpracę i zaangażowanie.
Z poważaniem,
Dyrektor szkoły