TERAPIA PEDAGOGICZNA W SZKOLE PODSTAWOWEJ W JANOWIE

 

nauczyciel prowadzący : Małgorzata Zembrzuska

 

 Do ważniejszych problemów współczesnej szkoły należy zagadnienie rozpoznawania i usuwania przyczyn trudności szkolnych uczniów. Trudności w uczeniu się mogą pojawić się na różnym poziomie edukacji. Sprawiają, że uczeń nie potrafi przyswoić sobie wiadomości i umiejętności przewidzianych programem nauczania. Uczeń taki otrzymuje słabe oceny, żyje w ciągłym poczuciu krzywdy i niesprawiedliwości, ma niskie poczucie własnej wartości, gdyż nie odnosi żadnych sukcesów. Zajęcia terapii pedagogicznej, adresowane do uczniów przejawiających trudności w czytaniu i pisaniu oraz mających problemy emocjonalne, przyczynią się do usprawniania zaburzonych procesów percepcyjno- motorycznych, istotnych w opanowaniu umiejętności szkolnych. Ponadto udział w zajęciach zapewni uczniom potrzebę osiągania sukcesu i wzmocni ich poczucie własnej wartości.

Zasadność prowadzenia tego typu zajęć to zwiększająca się z roku na rok ilość uczniów posiadających opinie wydane przez poradnie psychologiczno – pedagogiczne, wraz z zaleceniami do pracy .

Terapia pedagogiczna jest działaniem mającym na celu usuwanie przyczyn i objawów trudności dzieci w uczeniu się. W efekcie terapii powinna nastąpić u uczniów zmiana postaw wobec trudności i niepowodzeń szkolnych oraz wzrost motywacji do uczenia się.

Terapia pedagogiczna jest całokształtem oddziaływań dydaktyczno- wychowawczych, mających na celu rozwijanie mocnych stron ucznia,

a zarazem, wspierających jego słabe strony. Ma na celu stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka, rozwijanie funkcji motorycznych, sprawności manualnej, koncentracji uwagi, spostrzegawczości, percepcji wzrokowej, funkcji słuchowo- językowych. Ponadto zapobiega powstawaniu zaburzeń emocjonalnych i wyrabia właściwą motywację do nauki. Konieczne jest zatem stwarzanie takich sytuacji, w której uczniowie samodzielnie podejmują trud opanowania umiejętności czytania i pisania. Najbardziej skuteczne jest oddziaływanie polisensoryczne, czyli jednoczesne zaangażowanie wzroku, słuchu i ruchu. Dobór odpowiednich środków dydaktycznych ma na celu zachęcenie ucznia do aktywności

i pracy nad pokonywaniem własnych trudności. Bardzo ważna jest również serdeczna i przyjazna atmosfera, która ma wyzwolić w dziecku zaufanie, poczucie bezpieczeństwa i sprzyjać aktywnemu uczestnictwu w zajęciach. Efektem terapii pedagogicznej będzie w miarę poprawne czytanie ze zrozumieniem i pisanie zgodne z zasadami ortograficznymi, a także wzrost poczucia własnej wartości i samoakceptacji.

 

Cele ogólne terapii pedagogicznej:

 

1. Poprawa komunikacji, kształcenie umiejętności pracy w grupie.
2. Eliminowanie konfliktów poprzez uczenie sztuki kompromisu i rozwijanie takich cech jak cierpliwość, wyrozumiałość.
3. Eliminowanie napięć emocjonalnych.
4. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności i obowiązkowości.
5. Doskonalenie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
6. Praca nad poczuciem własnej wartości.
7. Uświadamianie uczniom ich mocnych stron i wdrażanie do wykorzystywania ich w codziennych sytuacjach życiowych.
8. Wdrażanie do samodzielności.
9. Motywowanie do podejmowania zadań o różnym stopniu trudności.
10. Usprawnianie funkcji percepcyjno – motorycznych na materiale literowym, wyrazowym i obrazkowym.
11. Wypracowywanie nawyków poprawnego pisania i czytania ze zrozumieniem.

 Cele szczegółowe:

 

 1.Stymulowanie i usprawnianie zaburzonych procesów psychomotorycznych istotnych w opanowaniu umiejętności czytania i pisania, tj. konieczności wszechstronnego ćwiczenia    analizatora wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno – ruchowego.

 2.Poprawa poziomu wiedzy i umiejętności uczniów oraz wyrównywanie dysproporcji edukacyjnych.

 3.Ćwiczenia sprawności czytania i pisania.

 4. Wzmacnianie i wydłużanie koncentracji uwagi.

 5. Eliminowanie konfliktów i napięć emocjonalnych.

 6 .Wzmacnianie w uczniach wiary we własne siły i możliwości.

 7. Poznanie preferowanego stylu uczenia się i dominacji półkuli mózgowej, wykorzystywanie tej wiedzy w praktyce.

 

Założenia programowe:

1. Program jest przeznaczony dla uczniów z problemami w nauce czytania i pisania z klas I –VII oraz II i III gimnazjum (zdiagnozowanych w poradni psychologiczno – pedagogicznej), dobranych do grupy terapeutycznej ze względu na zbliżone trudności w czytaniu i pisaniu oraz dla uczniów z problemami emocjonalnymi.
2. Terapia pedagogiczna trwa 10 miesięcy
3. Zajęcia terapii pedagogicznej trwają 60 minut( czasem podzielonych na 2 razy po 30 minut) i odbywają się w sali nr 12
4. Zajęcia odbywają się codziennie (  w godzinach: 7.30-8.00, 12.20-12.50, 13.20-14.20)-w grupach
5. W terapii uczestniczy 15 uczniów.
6. W swoim postępowaniu terapeutycznym uwzględniam następujące programy:
   - psychoterapeutyczny;
   - psychokorekcyjny;
   - psychodydaktyczny;
   - ogólnorozwojowy.

Program psychoterapeutyczny obejmuje:
- rozładowywanie i wyciszanie negatywnych emocji dzieci;
- wyzwalanie potencjalnych możliwości i mocnych stron uczniów;
- odzyskanie wiary we własne siły oraz zwiększenie motywacji do dalszej pracy;
- wykorzystanie zainteresowań i zdolności dziecka, co pozwoli na przeżycie sukcesu i złagodzenie napięć emocjonalnych;
- wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa, uświadomienie, że z podobnymi kłopotami borykają się również inni;
- uświadomienie, że trudności mają  charakter  przejściowy  i   ustąpią dzięki pracy terapeutycznej
Program psychokorekcyjny:
- usprawnianie i korekcja w zakresie percepcji wzrokowej;
- usprawnianie i korekcja w zakresie percepcji słuchowej;
- usprawnianie i korekcja w zakresie kinestetyczno – ruchowym. 
Program psychodydaktyczny:
- realizacja programu edukacyjno-terapeutycznego opracowanego dla każdej grupy

Program ogólnorozwojowy:
- rozwijanie procesów poznawczych: uwagi, pamięci, myślenia, mowy i wyobraźni;
- aktualizowanie i poszerzanie wiedzy ogólnej i szczegółowej.

Działania związane z  realizacją programów
- zgromadzenie informacji o uczniach pochodzących z różnych źródeł: od wychowawców klas i rodziców;

- dokonanie analizy opinii psychologiczno –pedagogicznych;

- analiza wytworów pracy uczniów; 
- uzyskanie zgody rodziców na udział ich dzieci w zajęciach,

- ustalenie terminów spotkań oraz zapoznanie z nimi dzieci i rodziców,  

- zawarcie kontraktu pomiędzy terapeutą a uczniami. 
- podsumowanie przebiegu zajęć z uczniami: przekazanie wskazówek  do dalszej pracy oraz w razie potrzeby kontynuacja zajęć.

 

Ewaluacja programu:
Ocena skuteczności programu odbywa się na bieżąco poprzez ocenę postępów uczniów podczas zajęć ( porównując ilość popełnianych

błędów podczas wykonywania różnych ćwiczeń)

 Ewaluacja dokonana będzie przez:
- test kontrolny sprawdzający umiejętność poprawnej pisowni ortograficznej (oczekuje się mniejszej ilości błędów), porównanie wyników

z wynikami testu przeprowadzonego na początku zajęć. 
- rozmowy z nauczycielami na temat postępów uczniów we wszystkich zakresach;

- rozmowy z rodzicami uczniów na temat ich postępów w nauce.

Oczekiwane efekty:
- usprawnienie zaburzonych funkcji percepcyjno – motorycznych;
- poprawa umiejętności ortograficznych;
- wzmocnienie motywacji do dalszej nauki i pokonywania trudności;
- opanowanie umiejętności radzenia sobie z napięciem emocjonalnym;
- wzmocnienie poczucia własnej wartości.

 

 

ZADANIA TERAPEUTYCZNE	ĆWICZENIA WEDŁUG DZIAŁÓW PROGRAMU TERAPII	SPOSOBY OSIĄGANIA CELÓW - PRZYKŁADY ĆWICZEŃ
USPRAWNIANIE FUNKCJI SŁUCHOWO - JĘZYKOWYCH	Kształtowanie wrażliwości słuchowej,   Ćwiczenia słuchu fonematycznego,   Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej   Doskonalenie umiejętności różnicowania głosek oraz dokonywania operacji na cząstkach fonologicznych,   Ćwiczenia pamięci słuchowej, utrwalanie pamięciowych mechanizmów mowy i spostrzegawczości słuchowej,   Wzbogacanie słownika biernego i czynnego oraz doskonalenie kompetencji komunikacyjnych,   Praca nad poprawnością gramatyczną i logiczną ustnych wypowiedzi.	- różnicowanie oraz rozpoznawanie natężenia i częstotliwości dźwięków mowy własnych oraz innych osób, -rozpoznawanie linii intonacyjnych w zdaniach ( zdania pytające, twierdzące i rozkazujące), - ćwiczenia muzyczne, - układanie i powtarzanie zdań i opowiadań z wykorzystaniem podanych wyrazów, - wyodrębnianie zdań w mowie, słów w zdaniach, głosek w słowach, - czytanie metodą sylabową, czytanie globalne, poprawa tempa czytania, i czytanie całościowe, rozwijanie czytania ze zrozumieniem, - tworzenie wyrazów z różnych sylab, - przekształcanie wyrazów przez zmianę głosek w różnych położeniach ( np. rok- rak- sok). - tworzenie wyrazów za pomocą rebusów, - wyodrębnianie ukrytego wyrazu w podanym wyrazie np. zlew, ulewa itp. - łączenie w pary rymujących się wyrazów, - odtwarzanie układów rytmicznych za pomocą przedmiotów, figur geometrycznych i rysunku, - uściślanie rozumienia znaczenia wyrazów i zdań, w tym określeń czynności i związków gramatyczno- logicznych między słowami, - opowiadanie treści obrazka, historyjek obrazkowych, - pamięciowe opanowywanie wierszy, rymowanek itp. - Formułowanie kilkuzdaniowej wypowiedzi ustnej na zadany temat. Samodzielne czytanie i analiza tekstu, ustne odpowiadanie na pytania ( ćwiczenia techniki czytania tekstu, logiczne myślenie).
USPRAWNIANIE MOTORYKI ORAZ OGÓLNEJ KOORDYNACJI RUCHOWEJ	Rozwijanie ruchów w zakresie dużej i małej motoryki, Usprawnianie manipulacji przedmiotami, Doskonalenie koordynacji ruchów całego ciała Ćwiczenia pamięci ruchowej	- zabawy z elementami płynnych oraz rytmicznych i zmiennych ruchów ramion, - wybrane ćwiczenia kinezjologii edukacyjnej Dennisona ( leniwe ósemki, słoń, ruchy naprzemienne, rysowanie oburącz), - manipulowanie przedmiotami (piłeczki, kostki, kule z papieru), ćwiczenia i gry manipulacyjne, - ćwiczenia kierowania ruchów do celu, - odtwarzanie z pamięci ćwiczeń ruchowych ułożonych w sekwencję ruchów,
DOSKONALENIE SPRAWNOŚCI MANUALNEJ, GRAFOMOTORYKI	Usprawnianie czynności manualnych Usprawnianie małych grup mięśniowych dłoni i palców. Ćwiczenia motoryki ręki piszącej, Utrwalanie prawidłowego uchwytu pisarskiego, Wdrażanie do stosowania ćwiczeń relaksacyjnych uwalniających z napięcia mięśniowego rąk,         Wdrażanie do dokładności, staranności i precyzji w zakresie ruchów pisarskich	- ćwiczenia w montowaniu konstrukcji z elementów takich jak: patyczki, klocki, koraliki, klamerki, - ćwiczenia rytmu, czyli cykliczności napięć i rozluźnień mięśni zaangażowanych w czynności ruchowe ( ugniatanie piłeczek), - ćwiczenia stymulujące koordynację obu rąk i koordynację wzrokowo- ruchową, kształtowanie kontroli wykonywanego ruchu ( wycinanie po linii prostej, falistej form geometrycznych), - ćwiczenia z serii „ dyktanda graficzne”, - precyzyjne wykonywanie czynności grafomotorycznych; rysowanie po śladzie, pogrubianie konturów, kreskowanie w obrębie wyznaczonych konturów, obrysowywanie szablonów, rysowanie labiryntów, kalkowanie i kopiowanie wzorów, łączenie kropek, odręczne kreślenie figur o różnym kształcie i w różnym położeniu, - kreślenie bez odrywania ręki zróżnicowanych, wieloelementowych symboli graficznych, - samodzielne pisanie liter, sylab, wyrazów z zachowaniem kierunku pisania, miejsca rozpoczynania litery, łączenie poszczególnych elementów, - ćwiczenia płynnych, rytmicznych, postępujących ruchów pisarskich, - ćwiczenia poprawiające tempo pisania, pisanie liter po: 2,3 i więcej, jednym płynnym ruchem, - ćwiczenia i zabawy relaksacyjne pomagające w rozluźnieniu napięcia mięśniowo- stawowego piszącej ręki.
USPRAWNIANIE FUNKCJI WZROKOWEJ ( ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ) ORAZ ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ	Usprawnianie analizatora wzrokowego Ćwiczenia pamięci i spostrzegawczości wzrokowej na materiale obrazkowym, geometrycznym, literopodobnym i literowym;           Usprawnianie koordynacji wzrokowo- ruchowej;   Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.	- wyszukiwanie obrazków, figur, liter wśród innych, w tle, w tekście, w obrazach nakładających się na siebie ( domina, loteryjki, puzzle, karty), - wyszukiwanie różnic i podobieństw między obrazkami, - wyszukiwanie takich samych wyrazów i ich odpoznawanie w tekście, odpoznawanie wyrazów uprzednio eksponowanych, szukanie podobieństw między wyrazami, - dobieranie obrazków, wzorów i figur do ich konturów, rozpoznawanie obrazków oraz ich elementów;   - rysowanie wzorów, przedmiotów, według instrukcji słownej, - łączenie w zbiory, pary, takich samych liter, sylab i wyrazów, - kształcenie orientacji w schemacie ciała, - chodzenie po narysowanej lub ułożonej ścieżce, rysowanie przebytej drogi, także z zamkniętymi oczami, - rozpoznawanie zmian jakościowych i ilościowych w układach elementów, - układanie z części obrazków, figur geometrycznych i liter, - różnicowanie znaków graficznych, - układanie obrazków w szeregu, zgodnie z ekspozycją,   - rysowanie kompozycji geometrycznych, labiryntów, według wzoru i instrukcji słownej, - układanie obrazków, figur, liter, według instrukcji słownej z użyciem określeń: prosto, po lewej, po prawej, nad, pod, obok, przed, za, na dole, ćwiczenia w układaniu dowolnych kompozycji, - kończenie rozpoczętych rysunków.
DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA I PISANIA	Rozwój umiejętności czytania i pisania na właściwym poziomie, dostosowanym do wieku ucznia; Rozwój umiejętności czytania tekstu ze zrozumieniem, doskonalenie techniki pisania poprawnego pod względem ortograficznym i stylistycznym.	- Czytanie wyrazów, zdań, tekstów, - wyszukiwanie danej sylaby w wyrazach, - pisanie wyrazów, zdań, według wzoru i z pamięci, z zachowaniem zasad kształtnego pisania: prawidłowy kierunek pisania, łączenia liter, rozmieszczenia liter na liniaturze, jednolite pochylenie, - uzupełnianie brakujących sylab i liter w wyrazach, - podział wyrazów na sylaby, z zaznaczeniem danej sylaby kolorami i falami, tworzenie rodziny wyrazów, - wyrabianie wrażliwości ortograficznej i wypracowanie nawyku pisania poprawnego pod względem ortograficznym, - opracowanie pisowni wyrazów z głoskami miękkimi, pisowni wyrazów z „ó” i „ rz” wymiennym, opracowanie pisowni wyrazów z „ h”, ch, opracowanie pisowni wyrazów z ‘ó’, „ rz”, wyrazów z „ ż” niewymiennym, - zastosowanie pomocy dydaktycznych w utrwalaniu trudnych wyrazów.

 

 Harmonogram zajęć:

1. Przeprowadzenie testu diagnozującego umiejętności ucznia w zakresie ortografii
2.Różnice indywidualne w uczeniu się. Preferowany styl uczenia się
3. Jak się uczyć?  Sporządzanie map myślowych (mapa sukcesu szkolnego, co to znaczy człowiek szczęśliwy)
4. Jak radzić sobie ze stresem ?
5. Strategia uczenia się, czyli jak nie denerwować się przed klasówkami, egzaminami 
6. Pozytywne myślenie – co mi to daje? Poznaję swoje mocne strony
7. Poznajemy techniki relaksacyjne

8.Usprawnianie funkcji słuchowo- językowych

9. Usprawnianie motoryki i ogólnej koordynacji ruchowej.

10.Doskonalenie sprawności manualnej i grafomotoryki.

11. Usprawnianie analizy i syntezy wzrokowej oraz orientacji przestrzennej.

12. Doskonalenie techniki czytania ze zrozumieniem

13.Doskonalenie poprawnego pisania pod względem ortograficznym

14.Wprowadzenie zasad pisowni wyrazów z „ó”, „ó” wymiana na o, a,  e . Rozwijanie czytania tekstu ze zrozumieniem
15.Pisownia wyrazów z ó niewymiennym. Rozwijanie czytania tekstu ze zrozumieniem
16.„Ó” w zakończonych wyrazów –ów, -ówka, -ówna. Rozwijanie czytania tekstu ze zrozumieniem
17. Pisanie dyktanda z wyrazami u/ó. Wdrażanie do autokorekty
18. Wprowadzenie zasad pisowni z „u”; „U” na początku i na końcu wyrazów. Rozwijanie czytania tekstu ze zrozumieniem
19.Zasady pisowni z „rz”- wymieniające się na r i w zakończeniach – arz, -erz.

20. Pisanie wyrazów z „ rz” niewymiennym. Rozwijanie czytania tekstu ze zrozumieniem
21. „Rz” w rzeczownikach rodzaju męskiego zakończonych na –arz, -erz, -mistrz, -mierz.

Rozwijanie czytania tekstu ze zrozumieniem
22. „Rz” po spółgłoskach, wyjątki w pisowni „rz” po spółgłoskach
23.Test ze znajomości pisowni wyrazów z trudnością ortograficzną. Pisanie dyktanda z lukami
24. Podsumowanie zajęć terapeutycznych. Najlepsze techniki relaksacyjne.
Uwagi o harmonogramie:

Na zajęcia nr 1 do nr 7  (psychoedukacyjne)  przeznaczę 1 godzinę lekcyjną. Zajęcia od nr 8 do 13 (terapia pedagogiczna ) będę przeplatać z innymi zajęciami, aby nie dopuścić do znużenia i zniechęcenia uczniów. Podczas każdych zajęć będę stosować naprzemiennie ćwiczenia analizatora wzrokowego, słuchowego, koordynacji wzrokowo- ruchowej, orientacji przestrzennej i w schemacie ciała, zgodnie z zasadami prowadzenia terapii pedagogicznej. Zrealizowanie planu zajęć będzie uzależnione od tempa pracy uczniów oraz ich możliwości psychofizycznych. 

 

 

 

 

 

                                                                                                                                                                               opracowała : Małgorzata Zembrzuska