RAPORT

DIZGNOZA RYZYK  I CZYNNIKÓW CHRONIĄCYCH PRZED ZAŻYWANIEM ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH

opracował zespół pod kierunkiem

Doroty Kamińskiej

Cel badania:

   Celem badania było zdiagnozowanie czynników ryzyka i czynników chroniących dzieci i młodzież przed zachowaniami patologicznymi, w tym używaniem środków odurzających. Grupami szczególnie narażonymi na używanie substancji psychoaktywnych są dzieci i młodzież pozostające bez opieki rodzicielskiej, niepełnoletnie osoby popełniające czyny karalne, osoby zagrożone demoralizacją, dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społecznym, a także młodzież z zaburzeniami zachowania oraz koncentracji i uwagi.

    Szkolny zespół do spraw ewaluacji,  analiz  i poprawy jakości pracy szkoły przygotowując badanie bazował na wynikach badań ankietowych oraz badaniach zewnętrznych. Zakreśliliśmy obszary, które sprzyjały  występowaniu oraz zażywaniu środków odurzających. Przyjęliśmy następujące założenie, że są to:

UWARUNKOWANIA MIKROSTRUKTURALNE:

    środowisko rówieśnicze,

    środowisko szkolne,

    środowisko sąsiedzkie,

    dostępność środków odurzających.

UWARUNKOWANIA RODZINNE:

    brak zaspokojenia podstawowych potrzeb: miłości, bezpieczeństwa, akceptacji i zrozumienia,

    występowania uzależniania w rodzinie,

    traumy, urazy, choroby somatyczne, choroby i zaburzenia psychiczne,

    patologie i zaburzenia życia rodzinnego,

    zaburzenia procesu wychowania,

    brak lub wadliwe kompetencje wychowawcze.

UWARUNKOWANIA INDYWIDUALNE – PERSONALNE:

    niska samoocena,

    niedojrzałość emocjonalna,

    zbyt mała wiedza, negatywne przekonania,

    brak odporności na stres i problemy,

    niskie kompetencje interpersonalne.

NAJISTOTNIEJSZE CZYNNIKI RYZYKA ZWIĄZANE ZE SZKOŁĄ

Ø przemoc rówieśnicza;

Ø odrzucenie przez rówieśników;

Ø słaba więź ze szkołą;

Ø niepowodzenia szkolne;

Ø destrukcyjna grupa rówieśnicza;

Ø niedostateczne kierowanie własnym zachowaniem.

W toku badania środków odrzucających oraz czynników generujących ryzyko ich występowania, czynniki ryzyka można podzielić na grupy, w których to poszczególne czynniki ryzyka przedstawiają się następująco:

1.Strefa psychologiczna:

v nadmierna nieśmiałość;

v niska samoocena;

v brak odporności na stres i problemy;

v niski poziom asertywności.

2.Strefa rodzinna:

v brak wyraźnego i konsekwentnego systemu wychowawczego;

v niskie kompetencje rodziców w zakresie postepowania z dziećmi;

v brak rygoru i kontroli lub bardzo surowa dyscyplina, nadopiekuńczość;

v wysoki poziom konfliktów w rodzinie;

v złe relacje pomiędzy rodzicami i dziećmi;

v zaburzenia w pełnieniu ról ojca i matki, nieobecność ojca w domu;

v tolerancja rodziców wobec używania przez dzieci alkoholu lub środków odurzających;

v nadużywanie papierosów, alkoholu, narkotyków przez rodziców;

v separacja, rozwód, utrata rodziców;

v brak czytelnych norm i granic;

v przyzwolenie na uczestnictwo dziecka w sferach, do których nie jest ono przygotowane emocjonalnie.

3.Sfera społeczna:

v środowisko rówieśnicze;

v środowisko sąsiedzkie;

v dostępność substancji odurzających;

v moda na zażywanie środków odurzających.

4.Czynik ryzyka – sfera szkolna:

v obecność środków odurzających w placówce;

v niski poziom wiedzy uczniów na temat środków odurzających;

v niskie kompetencje nauczycieli w zakresie rozpoznawania środków odurzających.

      Dlatego też nasze badanie koncentrowało się wokół obszarów związanych z: samopoczuciem dzieci/ młodzieży w środowisku szkolnym, klasowym, relacjami z rówieśnikami, rodzicami, nauczycielami, zainteresowaniami, obowiązującymi zasadami. Ponadto w klasach IV-VIII zostały zadane pytania  o substancje psychoaktywne.

       Precyzyjna identyfikacja  czynników ryzyka i czynników chroniących pozwoli na opracowanie planu  działalności wychowawczej, edukacyjnej profilaktycznej  i informacyjnej w celu przeciwdziałania narkomanii oraz wprowadzenie ewentualnych modyfikacji Programu Wychowawczo-Profilaktycznego w Szkole Podstawowej w  Janowie.

 Grupa badawcza:

Grupa badawcza: uczniowie klas IV-VIII: 40 osób.

Badanie zostało przeprowadzone na losowo wybranej próbie.

Termin badań:

Badanie ankietowe przeprowadzono w dniach 4 – 7 czerwca 2019 roku.

Metody badawcze:

Metoda sondażu z wykorzystaniem anonimowej ankiety dla uczniów.

Metody dialogowe – wywiad w formie listy pytań z panią Dyrektor  G. Obrębską oraz z przedstawicielami Rady Rodziców.

Narzędzia badawcze:

Kwestionariusz ankiety składał się … dla uczniów klas IV-VIII.

Po przeprowadzonym ankietowaniu dokonano analizy ilościowej i jakościowej otrzymanych wyników.

Diagnoza czynników ryzyka i czynników chroniących

Badanie wykonano na grupie uczniów klas IV-VI oraz VII-VIII

Pytanie 1.

Jak często grasz na komputerze?

Wnioski:

Zdecydowana większość ankietowanych uczniów w swoich odpowiedziach wskazało, że codziennie gra na komputerze – 80%.

Pytanie  2.

Jak często uprawiasz sport?

Wnioski:

1.Około ½ ankietowanych uczniów w swoich odpowiedziach wskazało, że codziennie uprawia sport.

2.2/5 ankietowanych uczniów w swoich odpowiedziach wskazało, że  uprawia sport jedynie raz na parę dni bądź tylko raz w tygodniu.

3. 15% ankietowanych uczniów uprawia sport tylko raz na miesiąc.

Pytanie  3.

Jak często czytasz książki dla przyjemności?

Wnioski:

1.7 na dziesięciu uczniów nie czyta książek dla przyjemności.

2.Tylko 5% uczniów robi to codziennie dla przyjemności.

3.Z ankiet wywnioskować  można, że uczniowie wolą inaczej spędzać czas niż na czytaniu książek.

Pytanie 4.

Jak oceniasz swoje stosunki z matką?

Wnioski:

1.Zdecydowana większość ankietowanych dobrze ocenia stosunki ze swoją matką. z czego ponad połowa ocenia je bardzo dobrze.

2.15% ocenia te stosunki średnio dobrze, zaś 5% źle.

Pytanie 5.

Jak oceniasz swoje stosunki z ojcem?

Wnioski:

1.2/3 ankietowanych dobrze ocenia swoje stosunki z ojcem, z czego 35% bardzo dobrze.

2. ¼ uczniów swoje stosunki ocenia średnio dobrze, zaś 15% źle.

Pytanie 6.

Czy reguły, które ustalają Twoi rodzice są dla Ciebie ważne?

Wnioski:

1.2/3 badanej grupy uczniów w swoich odpowiedziach wskazała, że reguły ustalone przez rodziców są dla nich ważne.

2.1/5 uważa je za nieważne, zaś 15% - nie wszystkie reguły ustalone przez rodziców są dla nich ważne.

Pytanie 7.

Na ile  jesteś zadowolony ze swoich przyjaciół?

Wnioski:

1.3/4 badanych jest zadowolona ze stosunków ze swoimi przyjaciółmi.

2. Co dziesiąty uczeń negatywnie ocenia te stosunki i jest średnio zadowolony.

3.5% uczniów nie posiada przyjaciół.

Pytanie 8.

Czy uważasz, że w Twojej klasie jest wielu uczniów, którzy odnoszą się do Ciebie w sposób lekceważący?

Wnioski:

1.Z odpowiedzi udzielonych przez uczniów można wywnioskować, że młodzież ma problemy z określeniem stosunków panujących w klasie.

½ populacji uważa, że w jego klasie jest wielu uczniów odnoszących się do nie go w lekceważący sposób. 45% badanej młodzieży już tak nie uważa.

2.5% uczniów nie udzieliło odpowiedzi.

Pytanie 9.

Czy uważasz, że siłą można rozwiązać konflikt?

Wnioski:

1.Zdecydowana większość badanej młodzieży uważa, że siłą nie rozwiązuje się konfliktów.

2.1/4 uczniów w swoich odpowiedziach wskazało, ż e siłą można rozwiązać konflikt.

Pytanie 9.

Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy doświadczyłeś przemocy (bójka, atak słowny)  ze strony kolegów czy koleżanek ze szkoły?

Wnioski:

1.Z przebadanych ankiet wynika, siedmiu na dziesięciu uczniów doznało przemocy ze strony rówieśników.

2.30% badanej młodzieży zdecydowanie zaprzecza by padła ofiarą rówieśników ze strony szkoły.

Pytanie 10.

Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy rozpocząłeś bójkę lub brałeś w niej udział?

Wnioski:

1.75% badanej młodzieży jednoznacznie stwierdza, że nie brało udziału ani nie  rozpoczęło żadnej bójki w przeciągu ostatniego roku.

2.1/4 uczniów przyznaje się do ataku agresji w stosunku do drugiego ucznia.

Pytania 11,12,13,14

Wnioski:

1.Tylko 20% badanej populacji uczniów w swoich odpowiedziach wskazała, że nie ma problemu z pewnością siebie. Z udzielonych odpowiedzi wyłania się obraz młodzieży nieśmiałej.

2.według badanej młodzieży szkoła, do której uczęszczają jasno określiła zasady postępowania. Młodzież najczęściej wskazywała w swoich odpowiedziach na opcję „raczej tak”- 45%. Jednak 25%uczniów jest odmiennego zdania i twierdzi, że w szkole nie ma jasno określonych zasad postępowania,

3. Zdecydowana większość  badanej młodzieży w swoich odpowiedziach  wskazała, że respektuje  zasady postępowania określone przez szkołę i się do nich stosuje.

4. 70% ankietowanych uczniów uważa, że wychowawca przekazuje im wiedzę na temat środków psychoaktywnych.

Pytanie 15.

Czy wiesz czym są narkotyki?

Wnioski:

1.  ¾ uczniów wie czym są narkotyki.

2.  25% badanych nie wie czym są narkotyki.

Pytanie 16.

Czy wiesz czym są dopalacze?

Wnioski:

1.  Świadomość młodzieży w  temacie czym są dopalacze jest bardzo wysoka – 95%

Pytanie  17

Czy wiesz, jak pomóc osobie zażywającej środki psychoaktywne?

Wnioski:

1.  Zdecydowana większość ankietowanej  młodzieży nie wie, jak pomóc osobie zażywającej środki psychoaktywne.

2.  Co piąty uczeń wie jak udzielić pomocy osobie , która zażywa środki psychoaktywne.

Pytanie 18

 Którą  z poniższych dróg wybrałbyś jako skuteczne narzędzie pomocy osobie zażywającej środki psychoaktywne?

Wnioski:

1.Ponad połowa badanej młodzieży nie ma zdania nt. skutecznego narzędzia pomocy osobie uzależnionej od środków psychoaktywnych.

2.Tylko 17,5% badanych przekazałaby informację wychowawcy. Uczniowie wolą być bierni.

3.1/4 badanych poinformowałaby o problemie rodziców osoby zażywającej środki psychoaktywne.

4.Nieliczne odpowiedzi wskazują, że uczniowie wiedzą jak pomóc osobie zażywającej środki psychoaktywne.

Pytanie 19

Czy spotkałeś się w szkole  lub w otoczeniu szkoły z zachęcaniem do zażywania środków psychoaktywnych (dopalaczy, narkotyków , leków)?

Wnioski:

1.  97,5% ankietowanych nie spotkało się z zachęcaniem do zażywania środków psychoaktywnych.

2.  2,5% młodzieży wskazuje, że spotkało się z taką sytuacją.

Pytanie 20

Czy ktoś z Twojego najbliższego otoczenia bierze środki psychotropowe?

nie – 100%

tak – 0%

Wnioski:

1.  100% odpowiedzi potwierdza, że nikt w najbliższym otoczeniu badanej młodzieży, nie bierze środków psychotropowych.

Pytanie 21

Czy zdarza Ci się oglądać filmy, które są przeznaczone dla dorosłych?

Wnioski:

1.Zdecydowana większość ankietowanych, bo 67,5% twierdzi że ogląda treści przeznaczone dla widzów dorosłych.

2. Około 1/3 badanej młodzieży twierdzi, że nie ogląda filmów przeznaczonych dla dorosłych.

Pytanie 22

Czy znasz zasady panujące w szkole?

Wnioski:

1.  4/5 ankietowanych zna zasady panujące w szkole.

2.  17,5% uczniów nie zna zasad panujących w szkole.

Pytanie 23

Czy uważasz, że jesteś szczęśliwy?

Wnioski:

1.  Zdecydowana większość badanej młodzieży jest szczęśliwa.

2.2,5% uczniów wykazuje, że nie jest szczęśliwa.

Pytanie 24

Czy wśród swoich kolegów  i koleżanek udaje Ci się pokazac Twoje umiejętności i mocne strony?

Wnioski:

1.55% ankietowanych stwierdza, że nie udaje im się pokazać swoich umiejętności i mocnych stron będąc z kolegami czy koleżankami.

2.Około 1/3 uczniów twierdzi, że może wyeksponować swoje umiejętności i mocne strony.

Pytanie 25

Czy są osoby w klasie, które Ci dokuczają?

Wnioski:

1.Ponad połowa uczniów w swoich odpowiedziach wskazuje, że nie ma w klasie osób, które mu dokuczają.

2.Co najmniej 1/5 uczniów jest obiektem drwin i dokuczania ze strony rówieśników z klasy i źle się z tym czuje.

3.1/4 ankietowanych jest obiektem żartów ze strony kolegów i koleżanek.

Pytanie 26

Jak spędzasz wolny czas?

Wnioski:

1.  Najchętniej młodzież wolny czas spędza grając w gry komputerowe czy korzystając z tableta.

2.  Co piąty uczeń uprawia sport; książki czyta tylko 2,5% uczniów w wolnym czasie.

Pytanie 27

Moją pasja jest:

Wnioski:

1.Zgodnie z panującym trendem wśród młodzieży, najwięcej odpowiedzi zostało wskazanych, że to właśnie komputer jest największą pasją tej grupy wiekowej.

2. Drugą pasją wśród młodzieży jest uprawianie sportu – 25%.

Podsumowanie

Na podstawie wyników badań zespół ewaluacyjny w skali 0-5 wartości ryzyk i czynników chroniących.

Diagnoza czynników ryzyka i czynników chroniących.

Zalecenia i rekomendacje                          

1.  Zespół zaleca w ramach działalności stymulującej wzrost czynników chroniących :

a)   zwiększenie poczucia akceptacji uczniów w społeczności szkolnej;

b)  wzrost umiejętności społecznych i psychologicznych uczniów;

c)   zmniejszenie zjawiska wykluczenia społecznego;

d)  wzrost kompetencji wychowawczych rodziców;

e)   zwiększenie kompetencji w zakresie udzielania pomocy pp nauczycieli;

f)    wzrost aktywności rodziców w procesach podejmowania decyzji w szkole;

g)   uspołecznianie szkoły przez większą aktywność rodziców, uczniów, nauczycieli na rzecz placówki;

h)  zwiększenie otwartości szkoły na współpracę z podmiotami, które mogą wspierać działania szkoły w środowisku.

2.  Promowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży.

a)   upowszechnianie wiedzy z zakresu zdrowego żywienia i aktywności fizycznej;

b)  organizowanie i wspieranie działań służących promocji zdrowego stylu życia;

c)   podejmowanie działań w celu zwiększenia zaangażowania uczniów w zajęciach wychowania fizycznego;

3.  Przeciwdziałanie używaniu substancji psychoaktywnych przez uczniów oraz profilaktyka uzależnień behawioralnych.

a)   uwzględnienie rozpoznanych potrzeb i problemów uczniów  w programie wychowawczo-profilaktycznym szkoły;

b)  udzielania pomocy pp w zakresie profilaktyki uzależnień  behawioralnych;

c)   pedagogizacja rodziców w zakresie uzależnień behawioralnych;

d)  upowszechnianie programów rozwijających kompetencje wychowawcze rodziców;

e)   wdrożenie wsparcia psychologicznego  dla nauczycieli.